کیفیت نزول وحی بر پیامبر اکرمچگونه بوده است، آیا صوت قرآن را میشنیدند یا به وسیله قلبشان، آن را احساس میکردند؟
وحی آیات قرآن بر پیامبر(ص) به دو گونه بوده است: 1. مستقیم 2. غیر مستقیم و به واسطة فرشته وحی.
در وحی مستقیم حالتهایی چون احساس سنگینی، داغ شدن بدن و عرق ریختن، حالتی شبیه به بی هوشی، تغییر رنگ چهره و... بر پیامبر عارض میشد. در روایتی میخوانیم: حارث بن هشام از پیامبر سؤال کرد: وحی چگونه بر شما نازل میشود؟ پیامبر فرمود: گاهی آن را به صورت زنگ میشنوم و آن شدیدترین نوع آن بر من است که گویی بندهای من از یکدیگر میگسلد و در این هنگام مطالب وحی شده را حفظ میکنم
صدای زنگ در این روایت کنایه از صدای پیاپی، است. این صدای پیاپی، وحی مستقیم بوده که پیامبر با تمام وجود به آن گوش فرا میداده است; چرا که پیاپی بودن صدا تأثیری نافذ دارد و تا اعماق قلب انسان نفوذ میکند و از این جهت است که پیامبر میفرماید: گمان میکردم که جان من گرفته میشود
حالتهای یاد شده در وحی مستقیم به جهت اوج ارتباط وحی با الهامات غیبی پروردگار و سنگینی وحی است که بر جسم آن حضرت تأثیر میگذارده است و منظور از آیة "إِنَّا سَنُلْقِی عَلَیْکَ قَوْلاً ثَقِیلاً ;(مزمل،5) در حقیقت، ما به تو گفتاری گرانبار القا میکنیم." نیز همین نوع وحی بوده است.
در وحی غیر مستقیم، جبرئیل، واسطة در آوردن وحی بوده است که گاهی به صورت بشر مجسّم میشد و به حضور پیامبر میرسید; در روایتی از امام صادقآمده است: جبرئیل هنگامی که به حضور پیامبر میرسید، مانند بندگان مینشست و بدون اجازه وارد نمیشد.
بنابراین، وحی غیر مستقیم، سنگینی و دشواری وحی مستقیم را نداشته است.
تذکر این نکته لازم است که پیامبر با تمام روح و روان خویش وحی را دریافت مینموده است و چشم و گوش ظاهر بین در این امر دخالتی نداشته است، اگر جز این بود، مردم دیگر نیز میتوانستند همة آنچه را پیامبر میبیند و میشنود، ببینند و بشنوند.